میوکاردیت چیست؟
میوکاردیت یک نوع بیماری است که با التهاب عضله قلب معروف به میوکارد “myocardium” (لایه عضلانی دیواره قلب) مشخص می‌شود. این عضله وظیفه انقباض و همکاری در پمپاژ خون به قلب، خارج از قلب و بقیه اعضای بدن را دارد.
وقتی این عضله ملتهب می‌شود، توانایی آن در پمپاژ خون کمتر می‌شود. این امر باعث بروز مشکلاتی مانند ضربان قلب غیرطبیعی، درد قفسه سینه یا مشکل تنفسی می‌شود. در موارد شدید این وضعیت می‌تواند باعث لخته شدن خون و بروز حمله قلبی یا سکته مغزی، آسیب به قلب، نارسایی قلبی یا مرگ شود.
بیماریهای قلبی
به طور معمول بروز التهاب، پاسخ بدن به هر نوع زخم یا عفونت است. تصور کنید وقتی انگشت خود را می‌برید، چه اتفاقی رخ می‌دهد؟! در مدت زمان کوتاهی، بافت اطراف جراحت، متورم و قرمز می‌شود که نشانه‌های بروز التهاب است. سیستم ایمنی بدن شما سلول‌های خاصی تولید می‌کند. این سلول‌ها به محل زخم می‌رسند و ترمیم را آغاز می‌کنند.
اما گاهی اوقات نقص در سیستم ایمنی یا دلایل دیگر التهاب، منجر به میوکاردیت می‌شوند.
در بسیاری از موارد علت دقیق میوکاردیت مشخص نمی‌شود. وقتی علت میوکاردیت مشخص می‌گردد، به طور معمول عفونت شدیدی مانند عفونت‌های ویروسی (شایع‌ترین نوع عفونت در این بیماری) یا عفونت باکتریایی، انگلی یا قارچی به عضله قلب راه پیدا کرده است.
علت بروز میوکاردیت چیست؟
هنگامی که عفونت به منظور حفظ و قوی شدن خود تلاش می‌کند، سیستم ایمنی بدن با این وضعیت مقابله کرده و سعی در خلاص شدن از بیماری دارد. نتیجه این وضعیت، ایجاد التهابی است که ممکن است بافت عضلانی قلب را ضعیف کند. برخی از بیماریهای خود ایمنی مانند لوپوس (“lupus”SLE) می‌توانند سیستم ایمنی بدن را در مقابل (برضد) قلب قرار دهند و منجر به التهاب و آسیب به میوکارد شوند.
تعیین دقیق علت بروز میوکاردیت اغلب دشوار است اما عوامل اصلی آن شامل موارد زیر است:
ویروس‌ها
طبق نتایج و گزارشات منتشر شده توسط بنیاد میوکاردیت، ویروس‌ها یکی از مهم‌ترین دلایل میوکاردیت عفونی هستند. رایج‌ترین ویروس‌های ایجاد کننده میوکاردیت شامل Coxsackievirus group B (یک آنترو ویروس)، Human Herpes Virus 6 و Parvovirus B19 (که باعث بیماری پنجم می‌شود) هستند.
از دیگر احتمالات مسبب بروز بیماری میوکاردیت می‌توان به اکو ویروس‌ها “echoviruses” (علت بروز عفونت دستگاه گوارش)، ویروس اپشتین بار “Epstein-Barr virus” (باعث مونونوکلئوز عفونی “mononucleosis”) و ویروس سرخچه “Rubella” (مسبب بروز سرخک آلمان) اشاره کرد.
همان طور که در بالا اشاره کردیم انواع مختلفی از ویروس‌ها می‌توانند باعث میوکاردیت شوند. به عنوان مثال می‌توان به ویروس آدنوویروس “adenovirus”، ویروس کوکساکی “coxsackievirus”، ویروس اپشتین بار “Epstein-Barr virus”، اچ آی وی “HIV“، واریسلا “varicella” (آبله مرغان “chickenpox”) و ویروس تبخال انسانی اشاره کرد. غالباً فرد علائم قبلی سرماخوردگی، سرفه، گرفتگی بینی یا بثورات را ندارد و فقط در صورت نارسایی قلبی از عفونت مطلع می شود.
باکتری‌ها
باکتری‌های مسبب میوکاردیت
قارچ‌ها
انگل‌ها
بیماری Chagas
میوکاردیت لایم “Lyme”
بیماری لایم، عفونت ناشی از باکتری منتقل شده توسط کنه Borrelia burgdorferi، می‌تواند باعث میوکاردیت یا سایر مشکلات قلبی شود.
بیماریهای خود ایمنی و بیماریهای التهابی
گاها بیماریهای خود ایمنی مانند آرتریت روماتوئید “rheumatoid arthritis” یا SLE که باعث بروز التهاب در سایر قسمت‌های بدن می‌شوند، باعث میوکاردیت می‌گردند.
این شرایط شامل لوپوس اریتماتوی سیستمیک (“systemic lupus erythematosus”SLE یا لوپوس) و سایر بیماریهای خود ایمنی و سارکوئیدوز “sarcoidosis” است.
نوع دیگر میوکاردیت، کاردیومیوپاتی قسمت پارتوم ” peri-partum cardiomyopathy” است. به دلایلی غیر قابل توضیح، برخی از زنان در آخرین مرحله بارداری یا بلافاصله پس از زایمان کودک، عملکرد ضعیفی در عضلات قلب خود دارند. این شرایط غیرمعمول است.
دلایل ایجاد میوکاردیت
مواد سمی و داروهای خاص
استفاده بیش از حد از الکل
قرار گرفتن در برابر تابش یا تشعشع شیمیایی
مواد شیمیایی (هیدروکربن‌ها و آرسنیک “hydrocarbons and arsenic”)
داروهای خاصی مانند داروهای دوکسوروبیسین “doxorubicin” (آدریامایسین “Adriamycin”)
علائم بیماری میوکاردیت چیست؟
نکته خطرناک در مورد بیماری میوکاردیت این است که این وضعیت می‌تواند هرکسی را تحت تأثیر قرار دهد، در هر سنی رخ دهد و ممکن است بدون بروز علائم ادامه یابد.
اگر این بیماری علائمی ایجاد کند، اغلب این علائم مشابه آنفولانزا است مانند:
- خستگی
- تنگی نفس
- تب
- درد مفصل
- تورم اندام تحتانی
- احساس درد در قفسه سینه
بسیاری از اوقات میوکاردیت ممکن است به خودی خود و بدون درمان فروکش کند دقیقاً مانند زمانی که انگشت خود را می‌برید؛ این بریدگی در نهایت بهبود می‌یابد. حتی برخی از موارد که بیماری به مدت طولانی ادامه دارد، هرگز علائم ناگهانی نارسایی قلبی را ایجاد نمی‌کند.
اما به طور مخفیانه و بدون علائم ممکن است به عضله قلب آسیب برساند، دقیقا جایی که علائم نارسایی قلبی به تدریج و با گذشت زمان ظاهر می‌شوند. در موارد دیگر این احتمال وجود دارد که قلب در آشکار کردن مشکلات خود به وسیله‌ی علائمی مانند درد قفسه سینه، تنگی نفس، تپش قلب و نارسایی قلبی سریع‌تر عمل کند.
درمان میوکاردیت
اگر قلب از کار بیفتد، سایر اقدامات درمانی تهاجمی و اورژانسی ممکن است در بیمارستان انجام شود. قرار دادن دستگاه تنظیم کننده ضربان قلب یا دستگاه الکتروشوک قلبی (دفیبریلاتور “defibrillator”) ممکن است لازم باشد. زمانی که قلب به شدت آسیب دیده باشد، این احتمال وجود دارد که پزشکان پیوند قلب را توصیه کنند.
مدت زمان پیش بینی شده جهت درمان بیماری میوکاردیت
مدت زمان ادامه میوکاردیت بستگی به علت و سلامت عمومی بیمار دارد. به عنوان مثال در بسیاری از بزرگسالان سالم با میوکاردیت ویروس کوکساکی (ویروس بدون عارضه)، علائم می‌توانند در طی دو هفته شروع به بهبود کنند. در موارد دیگر بهبودی قلب چند ماه طول می‌کشد. گاهی اوقات آسیب به عضله قلب دائمی است و پس از رفع التهاب، نارسایی قلب همچنان ادامه دارد.
آیا می‌توان از ابتلا به میوکاردیت جلوگیری کرد؟
هیچ اقدامی به منظور جلوگیری از قطع میوکاردیت وجود ندارد اما اجتناب از ابتلا به عفونت‌های جدی و حاد ممکن است کمک کننده باشد.
برخی از روش‌های پیشنهادی به منظور جلوگیری از ابتلا به عفونت‌های حاد عبارتند از:
- تمرین رابطه جنسی ایمن
- به روز بودن در مورد انجام واکسیناسیون‌ها
- بهداشت مناسب
- اجتناب و مراقبت در برابر نیش کنه و عفونت‌های آن
از نظر تئوریک می‌توان با رعایت بهداشت به ویژه شستن مرتب دست‌ها از میوکاردیت ناشی از عفونت جلوگیری کرد. با انجام واکسیناسیون دیفتری “diphtheria” می‌توان از میوکاردیت دیفتری جلوگیری کرد. همچنین با رعایت روش‌های ایمن جنسی و کاهش مصرف داروی وریدی می‌توان از HIV جلوگیری نمود. با استفاده از حشره‌کش‌های موثر و قوی در کشورهای آمریکای لاتین (کشورهایی که این بیماری در آن‌جا شایع است) از میوکاردیت ناشی از بیماری Chagas انتقالی از حشرات جلوگیری می‌شود.
دیدگاهتان را بنویسید