تصلب شرائین چیست؟ علائم، تشخیص و درمان

تصلب شرائین بدلیل سخت شدن شریان های شما ناشی از تجمع تدریجی پلاک است. عوامل خطر عبارتند از کلسترول بالا، فشار خون بالا، دیابت، سیگار کشیدن، چاقی، ورزش نکردن و رژیم غذایی سرشار از چربی های اشباع. آترواسکلروز به مرور زمان ایجاد می‌شود و ممکن است تا زمانی که عوارضی مانند حمله قلبی یا سکته نداشته باشید علائمی از خود نشان ندهد.

آترواسکلروز یک بیماری است که زمانی اتفاق می افتد که پلاک در دیواره داخلی شریان ها ایجاد می شود. شریان ها رگ های خونی هستند که خون و اکسیژن را از قلب به بقیه بدن می رسانند.

پلاک یک ماده چسبنده است که از چربی، کلسترول، کلسیم و سایر مواد تشکیل شده است. با ایجاد پلاک، شریان های شما سخت و باریک می شوند.

آترواسکلروز یک نوع تصلب شرایین است. شریان های شما ممکن است به دلایل مختلف سفت شوند و این یکی از دلایل آن تجمع پلاک است. این همان چیزی است که آترواسکلروز به آن اشاره دارد.

اما این دو اصطلاح اغلب به معنای یکسان استفاده می شود.

سفت شدن رگ ها چگونه می تواند بر بدن من تأثیر بگذارد؟

سخت شدن رگ های شما می تواند مشکلات متعددی ایجاد کند. شریان های باریک یا مسدود نمی توانند خون، اکسیژن و مواد مغذی کافی را به بقیه بدن شما برسانند. انسداد می تواند در نهایت منجر به مرگ بافت یا عفونت در بازوها، پاها یا سایر قسمت های بدن شما شود.

یک تکه پلاک می تواند آزاد شود و سپس در جایی از بدن شما گیر کند و باعث آسیب شود. همچنین، لخته خون می تواند در یک شریان باریک تشکیل شود. در نهایت می تواند شل شود و از طریق شریان عبور کند.

تصلب شرائین ممکن است از کودکی شروع شود و با گذشت زمان بدتر شود.

آترواسکلروز می تواند منجر به مشکلات جدی سلامتی و فوریت های پزشکی شود، از جمله:

لخته شدن خون.

بیماری شریان کاروتید.

بیماری مزمن کلیوی.

بیماری اختلال عروق کرونر.

حمله قلبی.

بیماری شریان محیطی.

سکته.

تصلب شرائین چه مراحلی دارد؟

مراحل مختلفی از آترواسکلروز وجود دارد (در زیر توضیح داده شده است). هر مرحله شامل تغییراتی در دیواره شریان شما می شود. این تغییرات به قدری کوچک هستند که نمی‌توانید اکثر آن ها را بدون میکروسکوپ ببینید. اما آن ها در مجموع باعث آسیب جدی به شریان های شما می شوند.

مراحل آترواسکلروز طی سالیان متمادی اتفاق می افتد و اغلب ناشناخته می مانند.

مرحله 1: آسیب اندوتلیال و پاسخ ایمنی

آترواسکلروز زمانی شروع می شود که به لایه داخلی دیواره شریان آسیب وارد شود. این لایه انتیما نامیده می شود. سطح انتیما با سلول های اندوتلیال پوشیده شده است. این پوشش نازک که اندوتلیوم نامیده می شود، سدی بین خون و دیواره شریان شما است.

بسیاری از چیزها می توانند به اندوتلیوم شما آسیب برسانند. رایج ترین دلائل عبارتند از:

سطوح بالای کلسترول LDL (“بد”) که در خون شما در گردش است.

سموم، مانند سموم ناشی از دود سیگار.

فشار خون بالا که برای مدت طولانی ادامه دارد.

هنگامی که اندوتلیوم شما آسیب می بیند، چندین اتفاق می افتد:

کلسترول خون شما در محل آسیب شروع به جمع شدن می کند.

این کلسترول ها اکسیده می شوند (یک فرآیند شیمیایی) و باعث واکنش ایمنی می شوند.

این پاسخ ایمنی باعث می شود که بسیاری از گلبول های سفید خون به آن ناحیه بروند. به این گلبول های سفید مونوسیت می گویند. آن ها جمع می شوند و منجر به التهاب در شریان شما می شوند.

مرحله 2: رگه چربی

“رگه چربی” اولین علامت قابل مشاهده آترواسکلروز است. این یک رگه یا لکه زرد است که از سلول های مرده در محل آسیب اندوتلیال ایجاد می شود.

در اینجا نحوه شکل گیری را شرح می دهیم:

مونوسیت هایی که به شریان شما منتقل می شوند به سلول هایی به نام ماکروفاژ تبدیل می شوند. ماکروفاژها مهاجمان را احاطه کرده و آن ها را از بین می برند تا از شر آن ها خلاص شوند. در این حالت، ماکروفاژهای شما کلسترول را مصرف می کنند.

همانطور که ماکروفاژهای شما با کلسترول پر می شوند، ظاهری کف آلود به خود می گیرند. بنابراین، آنها “سلول های کف” نامیده می شوند.

سلول های فوم پس از مصرف کلسترول، می میرند.

با مرگ سلول های کف، بدن شما گلبول های سفید بیشتری را به آن ناحیه می فرستد. آن سلول ها به مصرف کلسترول ادامه می دهند، کف می کنند و می میرند. با ادامه این روند، به اندوتلیوم شما آسیب بیشتری می رساند.

تمام سلول های کف مرده یک برآمدگی در زیر اندوتلیوم شما تشکیل می دهند. این “رگه چربی” آغاز تشکیل پلاک است.

مرحله 3: رشد پلاک

سلول‌های فوم مرده و باقی مانده‌های دیگر همچنان در محل رگه‌های چربی ایجاد می‌شوند. رگه چربی به آرامی بزرگتر می شود و به یک تکه پلاک بزرگتر تبدیل می شود.

سلول های ماهیچه صاف شریان شما یک لایه در بالای این پلاک تشکیل می دهند. به این کلاهک فیبری می گویند. کلاه فیبری پلاک را می پوشاند. از شکستن تکه های پلاک به جریان خون شما جلوگیری می کند. در همین حال، پلاک همچنان در حال رشد است. کلسیم به دست می آورد که کار را سخت تر می کند.

برای مدتی، خون شما هنوز فضای کافی برای عبور دارد. این به این دلیل است که دیواره شریان شما به سمت بیرون منبسط می شود تا فضایی برای پلاک ایجاد شود. اما فقط می تواند به بیرون گسترش یابد. همانطور که پلاک بیش از حد بزرگ می شود، دهانه شریان شما باریک تر و باریک تر می شود. فضای کمتری برای جریان خون شما وجود دارد.

پلاک ممکن است برای مدت طولانی ثابت بماند. اما در نهایت ممکن است پاره شود.

مرحله 4: پارگی پلاک

در این مرحله نهایی، پلاک پاره می شود و مشکلات عمده ای در بدن شما ایجاد می کند. در این مرحله، پلاک برای مدت طولانی در شریان شما وجود داشته است. شاید چندین سال. اندازه آن بزرگ شده و فضای بیشتری را در شریان شما اشغال کرده است. اما کلاهک فیبری تا این مرحله از شکستن پلاک جلوگیری کرده است.

وقتی کلاهک فیبری باز می شود، پلاک داخل آن با خون شما تماس پیدا می کند. این می تواند باعث ایجاد لخته خون شود. این لخته خون (معروف به “ترومبوس”) جریان خون شما را مسدود می کند و منجر به حمله قلبی یا سکته می شود.

محققان هنوز در حال یادگیری این هستند که این پارگی ها چگونه اتفاق می افتد و چه کسانی در معرض خطر هستند. درپوش فیبری نازک ممکن است بیشتر از کلاه ضخیم تر پاره شود. اندازه پلاک ممکن است چندان مهم نباشد. در برخی موارد، برآمدگی های کوچکتر پلاک منجر به حمله قلبی می شود.

چه چیزی باعث تصلب شرایین می شود؟

آسیب به پوشش داخلی شریان شما (اندوتلیوم) باعث شروع آترواسکلروز می شود. آسیب معمولا به آرامی و در طول زمان رخ می دهد.

عوامل خطر آترواسکلروز

برخی از شرایط می توانند خطر ابتلا به تصلب شرایین را افزایش دهند. این شامل:

هیپرلیپیدمی (کلسترول بالا).

فشار خون بالا (فشار خون بالا).

هایپرگلیسمی (قند خون بالا).

پاسخ ایمنی و التهاب. سیگار کشیدن یک علت اصلی است.

علائم آترواسکلروز چیست؟

آترواسکلروز اغلب هیچ علامتی ایجاد نمی کند تا زمانی که یک شریان بسیار باریک به طور کامل مسدود شود. بسیاری از مردم حتی تا یک اورژانس پزشکی، مانند حمله قلبی یا سکته، نمی دانند که به این بیماری مبتلا هستند.

اگر شریان شما بیش از 70 درصد مسدود شده باشد، ممکن است متوجه علائم شوید. انسداد باعث کند شدن جریان خون شما می شود. در نتیجه، بدن شما اکسیژن کافی دریافت نمی کند.

برخی از علائم هشدار دهنده اولیه

درد قفسه سینه (آنژین صدری) در حین ورزش. این درد با استراحت متوقف می شود.

گرفتگی عضلات پا هنگام راه رفتن (لنگش متناوب).

حمله ایسکمیک گذرا (TIA). این یک “سکته کوچک” است که علائمی مشابه سکته دارد. اما در عرض یک روز از بین می رود و به مغز شما آسیب نمی رساند. اگر مبتلا به TIA هستید، در عرض چند روز یا چند هفته در معرض خطر سکته مغزی هستید.

اگر لخته خون یا انسداد ناگهانی دارید، ممکن است دچار حمله قلبی یا سکته شوید. علائم حمله قلبی عبارتند از:

درد قفسه سینه. ممکن است ناراحتی خفیف یا درد شدید و خردکننده باشد.

درد در یک یا هر دو بازو یا شانه.

ناراحتی در گردن یا فک شما.

حالت تهوع یا استفراغ.

تپش قلب.

اضطراب.

تعریق.

سرگیجه یا غش.

زنان ممکن است دچار تنگی نفس، خستگی و بی خوابی شوند. این علائم ممکن است روزها، هفته ها یا حتی ماه ها قبل از حمله قلبی شروع شوند.

لخته شدن خون یا انسداد نیز می تواند منجر به سکته شود. علائم سکته مغزی عبارتند از:

بی حسی یا ضعف ناگهانی در صورت، بازوها یا پاها، به خصوص در یک طرف بدن.

مشکل ناگهانی در صحبت کردن یا درک دیگران.

گفتار نامفهوم یا گیج کننده.

مشکل در دیدن یک یا هر دو چشم.

سرگیجه شدید یا از دست دادن تعادل.

مشکل در راه رفتن

سردرد ناگهانی و شدید.

تصلب شرایین چگونه تشخیص داده می شود؟

برای تعیین اینکه آیا تصلب شرایین دارید یا خیر، پزشک شما با موارد زیر شروع می کند:

سابقه پزشکی خانوادگی

سابقه پزشکی شخصی

معاینه فیزیکی، گوش دادن با گوشی پزشکی برای نبض ضعیف یا غایب یا صدای غیر طبیعی در شریان‌ها به نام بروت.

آزمایش خون، که می تواند میزان چربی، کلسترول، قند و پروتئین را در خون شما اندازه گیری کند.

تصلب شرائین چگونه درمان می شود؟

درمان آترواسکلروز ممکن است شامل تغییر سبک زندگی، داروها و روش های جراحی باشد. پزشک شما برای انتخاب بهترین گزینه ها با شما همکاری خواهد کرد. اهداف درمانی رایج عبارتند از:

کاهش خطر لخته شدن خون

به شما کمک می کند تا انتخاب های غذایی سالم تری داشته باشید.

جلوگیری از عوارضی مانند حمله قلبی یا سکته مغزی.

کاهش علائمی که شما را آزار می دهد.

کند کردن یا توقف تجمع پلاک در شریان‌های شما.

با گشاد کردن عروق یا دور زدن انسداد به جریان بهتر خون کمک می کند.

پزشک شما همچنین ممکن است داروهایی را برای موارد زیر تجویز کند:

فشار خون خود را مدیریت کنید.

کلسترول خود را کاهش دهید.

سطح گلوکز خون خود را مدیریت کنید.

از لخته شدن خون جلوگیری کنید.

برخی از افراد مبتلا به آترواسکلروز پیشرفته ممکن است به اقدامات جراحی نیاز داشته باشند، مانند:

آنژیوپلاستی عروق کرونر.

جراحی بای پس عروق کرونر.

اندارترکتومی کاروتید.