بیماری های قلبی

بیماری های قلبی یکی از علل عمده مرگ در میان افراد سراسر جهان است این عارضه های قلبی علاوه بر این که میزان بالایی از مرگ و میر در سطح جهان را به خود اختصاص داده اند. با توجه به این میزان از مرگ و میر عوارض بسیار زیادی هم چون ناتوانی ها و نارسایی هایی برای افراد ایجاد می کند.

سبک زندگی یک عامل مهم و تاثیرگذار بر بروز این بیماری است. چرا که استعمال دخانیات، چاقی، پر فشاری خون، دیابت، چربی و کلسترول بالای خون، مصرف بیش از حد غذاهای حاوی نمک و چربی از جمله مواردی هستند که می توانند ریسک ابتلا به بیماری های قلبی را در افراد افزایش دهند و هم چنین به تبع آن نرخ مرگ و میر در افراد در گروه های سنی مختلف افزایش می یابد. به همین دلیل بسیاری از کشور ها برنامه جامعی برای تغییر الگو های زندگی ایجاد کرده اند تا بتوانند جلوی بروز چنین بیماری را بگیرند.

بیماری های قلبی چیست؟

بیماری های قلبی، دایره گسترده ای از عوارض ناشی از عملکرد ناقص یا دچار اختلال شده قلب را در بر می گیرد. علی رغم آنکه واژه بیماری قلبی در اصطلاح عامه، به حمله قلبی اطلاق می شود، با این وجود شایع ترین بیماری های قلبی عبارتند از نارسایی قلبی، مشکلات آریتمی قلب، سکته های قلبی، کاردیومیوپاتی و….

حیاتی بودن نقش و کارکرد قلب در زندگی و سلامتی انسان بر کسی پوشیده نیست. آگاهی داشتن از انواع بیماری های قلبی، علائم، عوارض، روش های پیشگیری و کنترل می تواند به افراد بسیار زیادی که در معرض آسیب ها و بیماری های قلبی قرار دارند کمک کند.

این پیش آگاهی ها گاهی می تواند نقشی در حد نجات زندگی برخی از افراد و یا اطرافیان شان را بازی کند. اگر شما هم علاقمند به آگاهی یافتن از این مسائل هستید با مطالعه ادامه این یادداشت با ما همراه شوید.

در ابتدا لازم است تا حدودی با کارکرد قلب آشنا شوید تا آگاهی یافتن از آن چه که کارکرد قلب را دچار اختلال می کند، آسان تر شود.

نحوه عملکرد قلب

قلب در بدن در واقع نقش یک پمپ را بازی می کند. قلب، عضوی است که اندازه آن به کوچکی دست افراد است اما، هر آسیبی به آن علاوه بر به خطر انداختن زندگی افراد، بر عملکرد سایر اعضای بدن نیز تاثیر می گذارد.

قلب در قسمت میانی سینه کمی متمایل به سمت چپ قرار دارد.

قلب به دوبخش تقسیم می شود؛ بخش راست و بخش چپ

علت آنکه قلب به دو قسمت تقسیم می شود آن است که تقسیم بندی مانع ترکیب خون غنی از اکسیژن با خون هایی می شود که میزان اکسیژن شان کمتر از حد مورد نیاز است.

اگر سطح اکسیژن خون، پایین باشد پس از گردش در سراسر بدن دوباره به قلب بازخواهد گشت.

سمت راست قلب، متشکل از دهلیز و بطن راست است که وظیفه جمع آوری خون و پمپاژ آن را به سمت شریان های ریوی دارد.

پس از آنکه خون از طریق سمت راست قلب به شریان های ریه پمپاژ شد، ریه ها خون را با مقداری اکسیژن، تازه می کنند و در صورت وجود دی اکسید کربن، آن را به عنوان یک ماده زائد از طریق بازدم از بدن خارج می کنند تا از آلوده شدن اکسیژن خون، جلوگیری شود.

وقتی که خون از طریق اکسیژن تازه توسط ریه ها غنی شد، وارد بطن و دهلیز سمت چپ قلب می شود. قسمت چپ قلب، این خون را وارد سرخرگ آئورت می کند و سپس این خون که سرشار از اکسیژن و مواد مورد نیاز بدن است از طریق رگ ها در سراسر بدن جریان می یابد.

آشنایی با دریچه های قلب

درون قلب، چهار دریچه به نام های میترال، سه لختی، ریوی و آئورتی وجود دارد. از طریق باز شدن های یک طرفه این دریچه ها در مواقع نیاز، حرکت خون در مسیر صحیح در بدن، حفظ می شوند.

درست بودن شکل این چهار دریچه قلب باعث می شود تا هنگام باز و بسته شدن شان، درون قلب هیچ گونه نشتی رخ ندهد.

ضربان قلب

ضربان قلب، عبارت است از چرخه مداوم انقباض و استراحت قلب.

زمانی که قلب به حالت منقبض در می آید، بطن های قلب نیز به حالت انقباض در می آیند و از این طریق، خون را از طریق عروق به سمت ریه ها و دیگر اعضای بدن می رسانند.

هنگامی که قلب، به اصطلاح در حالت استراحت قرار دارد، بطن ها با خونی که از سوی دهلیزها، سرازیر می شود، پر می گردند.

سیستم عصبی (الکتریکی) قلب

سیستم عصبی قلب موجب حفظ ضربان قلب و عدم توقف آن به منظور تداوم یافتن تبادلات خون غنی از اکسیژن و خون های کم اکسیژن می شود. از آن جایی که زنده ماندن انسان ها وابسته به این تبادل است، پس کارکرد درست سیستم الکتریکی قلب، نقشی حیاتی در زندگی انسان دارد. کارکرد درست سیستم عصبی و هدایتی قلب، موجب منظم شدن ضربان قلب و گردش بهتر خون در بدن می شود.

پالس های الکتریکی قلب با شدت زیاد از دهلیز سمت راست قلب، آغاز می گردد و سپس به بطن ها می رسد تا دستور تپیدن را به قلب صادر کند.

اکنون که تا حد لازم با ساختار قلب و نحوه عملکرد آن آشنا شدید، به بیماری های قلبی و علائم آن ها خواهیم پرداخت.

بیماری های قلبی

حمله قلبی

حمله قلبی یا به عبارت دیگر سکته قلبی، هنگامی اتفاق می افتد که از طریق لخته خون، یکی از عروق قلبی بسته شود. در نتیجه این اتفاق بخشی از قلب دچار کمبود خون و در برخی مواقع فقدان خون خواهد شد. زمانی که بخشی از قلب دچار فقدان و یا کمبود خون شود، سلول های آن بخش از قلب، خواهند مرد.

سالانه میلیون ها حمله قلبی در سراسر نقاط جهان رخ می دهد. برای جلوگیری از بروز حمله قلبی بهتر است علائم هشدار دهنده آن را بشناسید تا در صورت بروز هرکدام، قبل از وقوع فاجعه اقدامات لازم را انجام داده و به نزد پزشک قلب بروید.

اقدامات اوليه در منزل

• دست از كار بكشيد و در صورت امكان دراز بكشيد.
•  تماس با اورژانس ١١٥
• يك قرص اسپرين ٣٢٥ به صورت جويدنی در صورت موجود بودن استفاده كنيد.
•  قرص نيتروگليسيرين يک عدد زير زبانی استفاده شود (اين قرص باعث گشادی موقت رگهای كرونری و خونرسانی بهتر به بافت قلب شده و موقتا باعث تسكين درد می شود) و تا حداكثر سه عدد هر ١٠-١٥ دقيقه تا رسيدن اورژانس می تواند تكرار گردد.

علائم هشداردهنده حمله قلبی

• احساس درد شدید در قفسه سینه، کمر، دست ها، پشت کتف، گردن و یا حتی فک
• حالت تهوع و استفراغ
• تنگی نفس توام با تپش شدید و نامنظم قلب
• احساس خستگی بی دلیل، اضطراب، سوزش معده و یا سوءهاضمه

البته افرادی که دچار حمله قلبی می شوند تمامی این نشانه ها را احساس نمی کنند. بلکه ممکن است تنها یکی یا دو تا از آن ها بروز دهد. ناگفته نماند که نشانه های حمله قلبی در مورد زنان و مردان می تواند متفاوت باشد.

گاهی نشانه های حمله قلبی می تواند به سادگی احساس سوزش معده، سرفه و یا تپش نامنظم قلب باشد.

اما به هرحال هرگونه سهل انگاری در مواقع مشاهده نشانه های حمله قلبی، باعث عواقبی خطرناک و آسیب های جدی تر در قلب خواهد شد.

در صورتی که خودتان یا اطرفیان تان دچار حمله قلبی شدید، سریعا به اورژانس مراجعه کنید و به حالت عادی به بیمارستان مراجعه نکنید، چرا که پرسنل اورژانس اقدامات ضروری اولیه را در طول راه می توانند روی شما انجام دهند.

هر چه درمان و اقدامات پزشکی بیشتر به تاخیر بیفتند، آسیب های قلب بیشتر شده و احتمال مرگ نیز بیشتر افزایش خواهد یافت.

بیماری عروق کرونر

عروق کرونر قلب، وظیفه رساندن خون و مواد مغذی به ماهیچه های قلب را دارند.

تجمع کلسترول در عروق کرونر قلب موجب آسیب دیدن این عروق می شود. لایه های کلسترولی که در عروق قلب، تجمع می یابند رگ ها را نیز نازک می کنند. این مسائل باعث می شود که خون و اکسیژن کافی به قلب نرسد و عملکرد آن دچار اختلال شود.

البته اختلال عروق کرونر قلب، همچنین می تواند خطر حمله قلبی را نیز افزایش دهد.

مشکل آریتمی قلبی

اگر ریتم تپش قلب دچار اختلال شود و پالس های الکتریکی قلب، نتوانند ضربان قلب را به درستی تنظیم نمایند، مشکل آریتمی قلبی رخ خواهد داد.

مشکلات آریتمی به چند دسته مختلف از جمله، تاکی کاردی، بادی کاردی، فیبریلاسیون، تقسیم می شوند.

زمانی که مشکل آریتمی قلبی به صورت باردی کاردی رخ می دهد، که ضربان قلب بسیار آهسته باشد. نقطه مقابل آن، آریتمی تاکی کاردی است و در این حالت تپش قلب بسیار بالا است.

حالت سوم مشکل آریتمی، فیبریلاسیون است و زمانی رخ می دهد که ضربان قلب نامنظم باشد.

البته نامنظم شدن تپش قلب، همیشه یک اتفاق خطرناک و غیرمعمول به حساب نمی آید، و اکثر انسان ها آن را تجربه می کنند. اما زمانی که این نامنظم بودن متفاوت از سایر اوقات شود، و یا بازگشت به ریتم عادی ضربان قلب، بسیار طولانی شود, باید جدی گرفته شود.

تپش نامنظم قلب در صورت جدی گرفته نشدن می تواند خطر مرگ را با خود به دنبال داشته باشد.

 کاردیومیوپاتی

کاردیومیوپاتی، موجب بروز برخی از تغییرات در ماهیچه های قلب شده که به موجب آن ها توانایی قلب برای پمپاژ خون کاهش می یابد. مشکل فشار خون نیز موجب تشدید بیماری کاردیومیوپاتی قلبی خواهد شد.

 نارسایی قلبی

زمانی که قلب نتواند عملیات پمپاژ خون را به درستی و به طور موثر انجام دهد، در نارسایی قلبی عملکرد تمامی نقاط بدن تحت تاثیر آن دچار اختلال خواهد شد.

از جمله مسائلی که می تواند موجب نارسایی قلبی شود، می توان به بیماری عروق کرونر و مشکل فشار خون بالا اشاره کرد.

 

واریس نارسایی وریدی

به گشاد شدن سياهرگ ها (وريدها) اصطلاحا بیماری واريس گفته مي شود، رگ هايی كه خون را از اندام ها به قلب منتقل مي كنند،كه اين با لخته وريدي يا همان DVT متفاوت است.
داخل وريدها دريچه هايی وجود دارد كه به آن ها دريچه های لانه كبوتری گفته می شود، اين دريچه ها به برگشت خون برخلاف جاذبه زمين كمک می كنند.
زماني كه به هردليلي اين دريچه ها يا ديواره رگ ضعيف شوند به مرور زمان رگ ها گشاد می شوند و توانايی انتقال خون آن ها كم می شود. هرچه اين ضعف بيشتر باشد علائم بيمار شديدتر خواهد بود.

علائم واريس

بيشتر برجستگی و بيرون زدگی رگ ها، پيچ خوردگی عروق، ورم اندام ها، خستگی و درد، كبودی های خفيف به دليل تجمع خون در زير پوست به ويژه در صورت ايستادن طولانی مدت می باشد.

درمان واریس

درمان واریس بسته به شدت بيماری متفاوت است:

در ابتدا بهتر است بدانید که هيچ درمان دارويي خاصي تا كنون در واريس تاييد نشده است.
جوراب واريس يكی از بهترين راهكارها می باشد كه بيمار در طول روز بايد بپوشد و فقط هنگام خواب آن را خارج كند.
جلوگيری از نشستن با پاهای آویزان و ايستادن بيشتر از يک ساعت، عدم استفاده از حمام گرم طولانی و سونا، بالا گذاشتن پاها كمی بالاتر از سطح زمين در حين خوابيدن
درصورتی كه برجستگي و بيرون زدگی عروق از نظر ظاهری برای بيمار اذيت كننده باشد و يا پيچ خوردگی عروقی اتفاق بيفتد يا علايم نارسايی وريدی كه شامل ورم اندام ها، تغيير رنگ پوست، زخم و درد وجود داشته باشد.

درمان های جراحی از اسكلروتراپی (تزريق موادی كه فقط برای واريس های كوچک و سطحی كه از نظر ظاهری براي بيمار اذيت كننده است استفاده می شود ولی چند درصد ريسک عود دارد) تا درمان های داخل عروقی برای بيمار استفاده خواهد شد.
واريس اصلا بيماری خطرناكی نمی باشد و هيچ عارضه قلبی ای برای بيمار ندارد فقط چند درصد ريسک تشكيل لخته در صورتی كه واريس بسيار شديد بوده و رگ های عمقی درون پا گرفتار باشند وجود دارد ولی درمان با داروهای ضد لخته در واريس برای پيشگيری از تشكيل شدن لخته اصلا توصيه نمی شود.

پیشگیری بهتر از درمان

• ترک کردن مصرف سیگار و قلیان
• تغییر رژیم غذایی به صورت افزایش مصرف میوه و سبزیجات و کاهش مصرف قند، نمک، چربی و گوشت
• انجام ورزش روزانه به صورت مداوم (حداقل روزی سی دقیقه)
• متوقف کردن مصرف نوشیدنی های الکلی
• کنترل و درمان بیماری هایی مانند: چربی خون، دیابت، کلسترول بالا و فشار خون بالا
• بررسی سابقه ژنتیکی خانواده در خصوص ابتلا به بیماری های قلبی؛ (در صورت وجود بهتر است از سوی پزشک متخصص قلب به طور مداوم تحت معاینه قرار بگیرید.)
• دوری از عوامل تنش زا و استرس آفرین
• خواب و استراحت کافی
• دریافت اکسیژن کافی و دوری از مناطقی که هوای آلوده دارند.

یک نکته مهم 

بیشتر بیماری های قلبی، مزمن بوده و به مرور زمان تشدید می شوند و شروع به آسیب زدن می کنند. از جمله شایع ترین نشانه های بیماری قلبی می توان به خستگی، تنگی نفس، ورم داشتن مزمن و بی علت مچ پا و درد در ناحیه قفسه سینه و پشت اشاره کرد.

تغییر سبک زندگی و مراجعه منظم به پزشک متخصص قلب تاثیر به سزایی در جلوگیری از پیشرفت بیماری های قلبی دارد.

نقوص قلبی مادرزادی

همانطور که از نام این بیماری مشخص است، این مشکلات قلبی به صورت مادرزادی و ژنتیکی در افراد وجود دارد.

بیماری مادرزادی قلبی، به چند دسته تقسیم می شوند. این دسته ها شامل موارد زیر می شود:

• نقص دیواره قلبی

زمانی که یک سوراخ اضافی بین بطن های قلب وجود داشته باشد، نقص دیواره قلبی به وجود می آید. این بیماری در اصطلاح پزشکی سوراخ قلب نامیده می شود.

• نقص انسداد قلب

اگر جریان خون در دهلیزهای قلب، بسته شود، در اصطلاح پزشکی، نقص انسداد قلب رخ داده است.

• نقص سیانوتیک

در این بیماری به علت وجود یک یا چند نقص در قلب، اکسیژن کافی همراه با خون در بدن، پمپاژ نمی شود.

• نارسایی دریچه میترال

زمانی که دریچه میترال در قلب، به خوبی بسته نشود و به همین علت خون به قلب بازگردد. افرادی که مبتلا به نارسایی دریچه میترال هستند، خون در بدن شان به خوبی منتشر نمی شود و در نتیجه آن، فرد مبتلا به این بیماری، به طور مداوم احساس خستگی می کند و از نفس می افتد.

 آنژین صدری

آنژین صدری، موجب می شود که خون کافی به قلب نرسد. البته آنژین صدری به لحاظ پزشکی، به خودی خود یک بیماری به حساب نمی آید ولی می تواند یکی از نشانه های بیماری عروق کرونر به حساب بیاید.

چه افرادی در معرض ابتلا به بیماری های قلبی هستند؟

عموما مردان بیشتر از زنان در معرض خطر ابتلا به بیماری های قلبی قرار دارند اما با این وجود، بیماری های قلبی هم برای زنان و هم برای مردان، می تواند با عوارض بسیار زیادی و حتی خطر مرگ، همراه باشد.

البته جدای از جنسیت برخی از عوامل دیگر خطر ابتلا به بیماری های قلبی را افزایش می دهند.

• افرادی که مصرف دخانیات دارند و یا در خانواده شان افراد اهل سیگار و قلیان وجود دارد.
• افرادی که میزان کلسترول خون شان بالا است
• افرادی که مشکل فشار خون بالا دارند
• افراد مبتلا به دیابت و قند خون بالا
• افراد دارای اضافه وزن و کم تحرک
• افرادی که در معرض استرس های بسیار شدید قرار دارند.

نتیجه گیری

نقش پزشک حاذق در درمان بیماری های قلبی، حیاتی است. بهتر است پیش از آن که بیماری های قلبی به شکل خطرساز، ظاهر شوند هر چه سریع تر از سوی بهترین متخصص قلب در تهران که دارای تبحر در این حوزه است، مورد معاینه قرار بگیرید و تمامی نکات مرتبط را رعایت نمایید.